هر فرهنگی در سرتاسر جهان نمونه هایی از پوشیدن گردنبند و آویز برای تشریفات و تزئینات را دارد-تاریخچه گردنبند

تاریخ مختصری از گردنبند و آویز

احتمالا فیلم های هری پاتر و سنگ جادو یا ارباب حلقه ها و سفر فرودو بگینز به همراه گردنبند حاوی حلقه قدرت را دیده اید. جواهرات، به خصوص گردنبند و آویز، از قبل از نوشته شدن تاریخ بخشی از فرهنگ بشریت بوده اند.

گردنبند  نوعی جواهرات است که معمولا در مقایسه با دیگر زیورآلات، بزرگ ترین و برجسته  ترین می باشد. گردنبند معمولا به شکل های انعطاف پذیر مانند زنجیره ای، رشته تشکیل شده از مهره، مروارید ها، سنگ های قیمتی یا سایر مواد طبیعی ساخته می شود.

گردنبند و آویز دو چیز متمایز هستند. گردنبند چیزی است که دور گردن را میگیرد و آویز چیزی است که بصورت آویزان از زنجیر پوشیده می شود.

گردنبند متعلق به یک جنگ جو وایکینگ در سده یازدهم میلادی

تاریخچه گردنبند در دوران باستان

گردنبند احتمالا قدیمی ترین شکل زیور آلات است.  مردم  باستان گردنبند هایی از جنس استخوان، صدف، پَر، سنگ ریزه های رنگی، مهره های شیشه ای و سفال لعاب دار را می پوشیدند. قدیمی ترین گردنبند مربوط به 100 تا 150 هزار سال پیش است. این گردنبند ساده صدف های سوراخ دار در غاری در موناکو پیدا شد. این گردنبند چه معنایی داشت ؟ برای رئیس روستا بود یا یک جادوگر؟ شاید یک شاهدخت آن را به عنوان جایزه ای که شوهرش به خاطر داشتن فرزند پسر به او داده است، پوشیده است. شاید هرگز دلیل واقعی ساخت این هدیه را ندانیم؛ اما میتوانیم از تخیل خود استفاده کنیم و سعی کنیم طرز فکر مردمِ آن روز ها را درک کنیم.

در دوران باستان، مهره ها نه تنها برای زینت استفاده می شدند، بلکه کالاهای اساسی تجارت بودند و به عنوان نوعی ارز استفاده می شدند. به همین دلیل مهره ها از تمدن های مختلف، در سرزمین های دور گسترش پیدا کردند؛ همین طور سنت استفاده از گردنبند. با اختراع زنجیر گردنبند های آویزی نیز گسترش یافتند؛ مصریان، رومیان و یونانیان مدام از گردنبند آویز برای محافظت از خود در برابر اهریمن و شیاطین استفاده میکردند.

تاریخچه گردنبند در مصر باستان

مصریان  باستان از گردنبند طلا به عنوان طلسم و تعویذ استفاده میکردند. حتما سوسک اسکراب را در فیلم مومیایی دیده اید. سوسک اسکراب در این فیلم نمونه ای از این طلسم هاست. یکی دیگر از نقوش رایج، آنخ، نماد زندگی، بود. مصریان معتقد بودند که رنگ، جنبه‌های شخصیتی ما را منعکس می‌کند و در نتیجه نمادسازی رنگ برای مصریان باستان مهم بود. رنگ زرد طلا با خورشید مرتبط بود و همیشه در تاج و گردنبندِ فرعون و کاهنانش استفاده می شد.

گردنبند ها اغلب اهداف تشریفاتی، مذهبی، جادویی و با تشییع جنازه داشتند. همچنین به عنوان نماد ثروت و موقعیت استفاده می شوند، زیرا معمولاً از فلزات و سنگ های گرانبها ساخته می شوند.

مورد آخر در قرون وسطی به اوج خود رسید؛ هم پادشاهان و هم روحانیون گردنبند های بزرگی از طلا و سنگ های قیمتی به همراه نشان رسمی خود می پوشیدند.

تاریخچه گردنبند های اروپایی

تقریبا تمامی تمدن های قدیم از گردنبند استفاده میکردند اما اولین کسانی که از گردنبند هایی فلزی  با آویز های سنگی قیمتی  استفاده کردند اروپاییان بودند. بعد از جنگ های صلیبی، قوانینی که در فرانسه و انگلیس در طول قرن سیزدهم وضع شد، پوشش و تزئینات مجلل را در میان مردم عادی محدود کرد. آنها مجاز به پوشیدن گردنبند ساخته شده از فلزات اساسی مانند برنج بودند. قوانین ارتباط بین جواهرات و جایگاه را تقویت می کرد.

دوران رنسانس که دوره زمانی بین قرن 14 تا 17 را در بر میگیرد؛ از نظر جواهرات، این دوره از نمادگرایی کتاب مقدس  فاصله گرفت و بیشتر به اسطوره‌شناسی و سبک‌های کلاسیک یونان و روم نزدیک شد. آویز های طلا در این دوره بسیار محبوب شدند. رنسانس نشان دهنده آغاز دوره مدرن است، و این در جواهرات آن زمان  به خصوص گردنبند و آویزمنعکس شده است.  استفاده از طلا و سنگ های قیمتی درخشان، مانند زمرد، برای ایجاد جواهرات و گردنبند طلا رواج یافت.

عصر ویکتوریایی شاهد تغییرات عظیمی از نظر اصلاحات اجتماعی و اختراعات مدرن بود. طبقه متوسط می‌توانست از امتیازات خاصی مانند استفاده از جواهرات برخوردار باشد که قبلاً به طبقه اشراف محدود شده بود.

تاریخچه گردنبند در ایران

اولین آثار جواهرات را میتوان در تمدن هایی جست و جو کرد که در حدود 3000 تا 4000 هزار سال قبل از میلاد در مدیترانه و آنچه امروزه ایران نامیده میشود یافت.  اینها معمولاً طلسم ها و مهره های سنگی ساده بودند. بسیاری از این طلسم ها و مهره ها دارای معانی معنوی، ستاره ها و طرح های گل بودند.

برای ایرانیان گردنبند طلا همیشه به عنوان قطعه ای از لباس بوده است. بیشترین استفاده از گردنبند طلا و جواهرات متعلق به ایل قشقایی و عرب های منطقه خوزستان بوده است. در زمان هخامنشیان بازوبند، گردنبند طلا، دستبند، انگشتر و دکمه به نحو استادانه ساخته میشد.

اشکانیان بیشتر به تزئین و درخشان سازی اشیاء علاقه داشتند. گردنبند های طلا در این دوره به انواع سنگ های قیمتی مزین می شد. شکوه و زیبایی زیورآلات در این دوره به اوج خود رسید.

در ضمن در این دوره برخلاف گردنبند های هخامنشی، طرح های ساده تر با ابعاد کوچک و با تزئین بیشتر محبوب بود.

بعد از ورود اسلام به ایران شاهد تغییرات زیادی در طلا و جواهرسازی هستیم. تغییر در معنی  و پیام جواهرات و پر رنگ شدن نقش و نگار های مذهبی در این دوره کاملا آشکار است.