طلا یک ماده با ارزش است، اگرچه عوامل متعددی بر ارزش کل آن تأثیر می گذارد. سوالی که اغلب مطرح می شود این است که طلا کاران (فروشندگان و سازندگان طلا) چگونه طلا را آزمایش می کنند. در قسمت اول این مقاله به روش های خانگی تست طلا پرداختیم که میتوانید در اینجا مطالعه کنید:
7 روش ساده و خانگی برای تشخیص طلای اصل از بدل
روش قدیمی و کاربردی که از زمان های قدیم تا به امروز در خرده فروشی ها و مغازه های سطح شهر برای عیارسنجی استفاده می شود؛ استفاده از تیزاب سلطانی ( یا همان ترکیب اسید نیتریک و اسید هیدروکلریدریک ) و سنگ محک می باشد. این روش هم اکنون در آزمایشگاه های عیارسنجی طلا (ری گیری) استفاده نمیشود؛ زیرا که این روش به اندازه کافی با استاندارد های جهانی تطابق ندارد و روش های تخصصی تر و دقیق تری برای عیارسنجی وجود دارد. البته این روش هنوز توسط اغلب فروشندگان طلا (مغازه داران) در بسیاری از کشور ها، برای خرید و فروش طلا استفاده میشود.
دلیل نامگذاری تیزاب سلطانی ، کاربرد آن برای تشخیص فلزات گرانبهایی همچون پلاتین و طلا میباشد. تیزاب سلطانی از 3 قسمت اسید هیدروکلریدریک و 1 قسمت اسید نیتریک تشکیل شده است. با تغییر این نسبت میتوان قدرت اسید را کم و زیاد کرد و در نتیجه از آن برای تشخیص و تعیین عیارهای مختلف طلا استفاده کرد. در نهایت از این محلول میتوان برای تشخیص عیار های 12، 14، 18، و 22 استفاده کرد. 4 محلول با قدرت اسیدی متفاوت برای 4 عیار مختلف.
نحوه انجام کار توسط طلاکار
بعضی از طلاکاران ابتدا جنس عنصر فلز مشکوک به طلا را بررسی میکنند؛ برای این کار باید قسمت کوچکی از محصول ( ترجیحا قسمت هایی که کمتر دیده میشوند) را به اندازه ای خراش داد که لایه رویی ساییده شده و لایه جدیدی مشاهده شود. سپس محلول تیزاب سلطانی 18 عیار را روی قسمت خراش داده شده میریزیم. پس از حدود 1 دقیقه آن را چک میکنیم. معمولا یکی از حالن های زیر پیش می آید:
اگر اسید به رنگ سبز در آمد یعنی فلز شما طلا نیست و آبکاری شده است و یا اینکه درصد خیلی کمی طلا دارد. زیرا که طلا عنصری بسیار با ثبات بوده و به سختی با این اسید واکنش نشان میدهد.
اگر اسید به رنگ شیری در آمد این میتواند نشانه نقره بودن جنس محصول باشد.
و اگر به رنگ طلایی درامد؛ احتمالا برنج با روکش طلا دارید.
اما بسیاری از طلاکاران مستقیما آزمایش اصلی یعنی استفاده از سنگ محک و تیزاب را برای تعیین حدودی عیار طلا را انجام میدهند؛ که در اینجا آن را برایتان توضیح می دهیم تا هنگام مشاهده این پروسه توسط طلا کار سردرگم نشوید.
در شروع کار طلا کار فلز را چندین بار روی سنگ محک میکشد تا در نهایت یک خط از فلز مورد نظر بر روی سنگ محک قابل مشاهده باشد. سپس به اندازه 1 قطره از 4 محلول تیزاب سلطانی با غلظت های مختلف برای تشخیص عیار های 10، 14، 18، 22 عیار روی خط مورد نظر میریزد. بعد از حدود 20 تا 40 ثانیه قطره ای که طلا را حل نکرده را شناسایی میکند تا عیار حدودی طلا مورد نظر بدست بیاید.
همان طور که گفتیم طلاکاران معمولا 4 محلول تیزاب سلطانی با نشان های 10k 14k 18k 22k دارند که برای شناسایی این عیار ها به کار میرود. قدرت اسید با بالا رفتن عدد آن بیشتر میشود؛ بنابراین اسید مورد استفاده برای 22K قوی تر از اسید 12K است. اگر اسید 18K طلا را حل می کند اما اسید 14K طلا را حل نمی کند، میفهمیم که طلای شما احتمالا حدود 14K است.
از این روش برای عیارسنجی قطعات ضخیم، طلا آب شده و شمش نمیتوان استفاده کرد. برای این موارد باید به آزمایشگاه های عیارسنجی طلا (ری گیری) مراجعه کرد.
هدف از این مطلب این بود که اطلاعات کلی و ضروری برای تشخیص طلا با تیزاب و روش محک زدن طلا را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم تا هنگام انجام این عملیات توسط طلاکار سردرگم نشوید. به دلیل خاصیت خورندگی اسید، انجام این پروسه توسط افراد غیرمتخصص را پیشنهاد نمی کنیم. اگر میخواهید با روش های خانگی تشخیص طلا آشنا شوید مطلب های لایت شده را مشاهده بفرمایید.
پی نوشت: آیا میدانستید کاشف نیتریک اسید جابر بن حیان دانشمند ایرانی و ملقب به پدر علم شیمی است.
