جواهرات ترکمن‌ها یکی از جذابیت‌های فرهنگی آن‌هاست که با توجه به تاریخ و فرهنگ این قوم، زیبایی و ارزش ویژه‌ای دارند. این جواهرات معمولاً با استفاده از فلزات گرانبها و سنگ‌های قیمتی ساخته می‌شوند و نمادهای فرهنگی و مذهبی خود را به خوبی منعکس می‌کنند. زیورآلات تركمن با توجه به كاربرد آنها به یازده گروه اکسسوری‌های لباس، سر و پیشانی، مو، گوشواره، گردنبند و سینه بند، دستبند، انگشتر، كمربند، ابزار كار زنان، كودكان و زیورهای اسب تقسیم بندی نمود. ما در اینجا به بعضی از این زیورآلات می‌پردازیم.
بیله زیک
بیله زیک به جفت دستبندی گفته میشود که مخصوص زنان قبیله‌ی تکه بوده است. این دستبندهای طلاکاری نقره با نگین های قرمز از جنس سنگ عقیق ساخته می‌شوند که معمولا ۱۵ سانتیمتر طول دارند. این دستبند قطور و بزرگ، دور مچ را می پوشاند اما دو سر آن در پشت دستبند باز است و شکلی دندانه دندانه دارد. هر دستبند از چند بخش همسان تشکیل شده که به هر بخش از آن «قوشما» گفته می شود.
گل یاقا
گردنبند گل یاقا یا همان گل یقه ترکمنی یک نوع زیورآلات سنتی و قدیمی است که در فرهنگ و تاریخ قوم ترکمن بسیار ارزشمند است. این گردنبندها به عنوان نمادی از زیبایی، ثروت و مرتبه اجتماعی در فرهنگ ترکمن شناخته می‌شوند.
این گردنبندها معمولاً از نقره یا طلا ساخته شده و با استفاده از سنگ‌های قیمتی مانند عقیق و فیروزه، سیم‌های نقره یا طلا، الیاف پنبه تزیین می‌شوند. طرح و نقش‌های هنری و خطی بر روی گل یقه ترکمنی معمولاً الهام گرفته از المان‌های فرهنگی و مذهبی قوم ترکمن، الگوهای هندسی و نمادهای طبیعی مانند گلها و حیوانات است.
بخش اصلی گل یقه با دو آویز به یقه ی لباس وصل میشود و بخش افشان آن آویزهای متععدی است که در انتهای آن ها زنگوله قرار دارد. با راه رفتن شخص این زنگوله ها صدایی دلنشین ایجاد می کنند.
سام سوله
ترکمن های ارثاری برای زینت کلاه دختران از سام سوله استفاده می کنند که متعلق به سال های ۱۸۸۰ – ۱۸۷۰ میلادی است؛ زیوری از طلا و نقره با نگین های قرمز عقیق. در انتهای آویزه های افشان این وسیله زنگوله هایی از جنس نقره برای ایجاد صدا وجود دارد. ساچلیق، ساچ باغ، ساچ منجوق و آسیق نیز از آویزهای مو برای ترکمن هاست.
گِردنی
همان گَردنی است که از دو بخش اصلی و افشان تشکیل شده. بخش اصلی از گردن آویزان می شود و نگین های عقیق و یا فیروزه دارد و بخش آویز که به صورت افشان به انتهای بخش اصلی وصل شده. همچنین در انتهای هر یک از زنجیرها، عموما زنگوله های نقره وجود دارند که هنگام راه رفتن صدا تولید می کنند.
